Woninginbraak
De gezamenlijke aanpak van High Impact Crimes door gemeente, OM en politie richt zich op (potentiële) slachtoffers, de fysieke omgeving en daders. De gemeente richt zich vooral op preventie door middel van communicatie en het stimuleren van preventieve maatregelen en het nemen van fysieke maatregelen. In 2016 is dat in alle wijken weer veelvuldig gedaan. Er waren ook campagnes gericht op de doelgroepen studenten en ouderen.

In 2016 hebben wij het informatiegestuurd werken in de aanpak van woninginbraak (naast de succesvolle flexibele inzet van het WAFV-team) verder ontwikkeld met behulp van een digitaal model dat ervaringsinformatie over woninginbraken gebruikt om de waarschijnlijkheid van toekomstige inbraken in te schatten. Het doel daarvan is om mensen en middelen nog efficiënter te kunnen inzetten.

Meer en meer zijn ook bewoners betrokken bij de lokale aanpak. Het aantal whatsapp-groepen is flink toegenomen. Met de stoeptegel 'deze buurt is alert' maakt de buurt kenbaar dat bewoners op (digitale) platforms actief zijn.

Tegengaan van heling is een essentieel onderdeel van de aanpak van High Impact Crimes (HIC)-delicten. Het digitaal opkopers register (DOR) is in 2016 bij alle opkopers van de benoemde branches ingevoerd. Ook is een start gemaakt met de opkopers op de Utrechtse markten. VTH heeft de administratieve en fysieke controles uitgevoerd. Via diverse media zijn bewoners gewezen op nut en noodzaak van het registreren van waardevolle goederen via www.stopheling.nl en de stopheling-app. Daarnaast is gewaarschuwd voor het kopen van gestolen goederen vanuit de boodschap 'voor je het weet koop je gestolen spullen'. Hierbij is aangesloten bij de Landelijke Stop Heling campagne.

Straatroven en overvallen
Bij overvallen op ondernemers zijn veiligheidschecks uitgevoerd bij betreffende winkels en werden in twee gevallen trainingen voor medewerkers op de werkvloer georganiseerd. In 2016 zijn ook twee voorlichtingsbijeenkomsten 'Laat je niet overvallen' voor ondernemers georganiseerd. In de gevallen waar sprake was van een overval op ondernemers, zijn veiligheidschecks uitgevoerd bij de winkels. In twee gevallen worden trainingen op maat ontwikkeld voor medewerkers op de werkvloer. Daarnaast is in samenwerking met de politie en SODA (ServiceOrganisatie Directe Aansprakelijkstelling) een manier ontwikkeld om het civielrechtelijk verhalen van de schade op de winkeldief nog makkelijker te maken.

Voor winkelcentrum Kanaleneiland is in 2016 een collectief winkelverbod ingegaan.

In het Veiligheidshuis Regio Utrecht (VHRU) is in 2016 de integrale aanpak van HIC-plegers uitgevoerd; de Top-X aanpak. In 2016 bestond de Top-X lijst van het district/de gemeente Utrecht uit 89 personen. Eind 2016 stroomden er nog eens 29 personen in. Eind 2016 waren van deze Top X’ers 7 minderjarig (18-), 48 adolescent (18 tot 24 jaar) en 34 volwassen (24+). Bijna twee derde van de Top-X is dus nog geen 24 jaar oud. Op de Top-X lijst district/gemeente Utrecht stonden bijna 40 jeugdige veelplegers, 36 HIC-plegers en een kleine dertig personen die als kopstuk van een jeugdgroep op de Top-X lijst zijn gekomen. De verdeling (jeugdige veelplegers, HIC-plegers, kopstukken) binnen de Top-X is grotendeels gelijk aan die van vorig jaar. In 2016 stroomden de eerste Top-X’ers uit en kregen we een beeld van het effect van de gezamenlijke aanpak. Van 24 personen kon het aantal politieregistraties als misdrijfverdachte in het jaar vóór eerste bespreking (dus start plan van aanpak) in het VHRU worden vergeleken met het aantal politieregistraties als misdrijfverdachte een jaar ná bespreking. Zij hadden samen in het jaar vóór eerste bespreking in het casusoverleg Top-X in totaal 144 registraties als misdrijfverdachte, dat is gemiddeld zes per persoon. In het jaar ná eerste bespreking waren er totaal 101 registraties als misdrijfverdachte, dat is gemiddeld vier per persoon.

In 2016 zijn 661 gedetineerden aangemeld bij het coördinatiepunt nazorg/re-integratie. In het kader van nazorg en re-integratie van volwassen ex-gedetineerden is in 2016 gestart met de pilot zorgmijders. Verkend wordt hoe ex-gedetineerden die in eerste instantie niet openstaan voor begeleiding toch kunnen worden toegeleid naar het gewenste traject. Ook voor gezinsleden van gedetineerde volwassenen kan het buurtteam worden ingezet. Voorwaarde is dat betrokkenen zelf een ondersteuningsvraag hebben, afkomstig van gedetineerde of gezinsleden zelf.

Gemeente, politie, KHN-afdeling Utrecht en VRU (brandweer) hebben het nieuwe convenant Veilig Uitgaan 2016-2021 ondertekend. We hebben de afspraken van het convenant uitgevoerd en bij wijze van proef zijn we gestart met het delen van persoonsgegevens van mensen met een collectieve horeca ontzegging op de Veiligstappen-app. De acht grootste studentenverenigingen en Veilig Uitgaan gaan voortaan jaarlijks met elkaar in gesprek over trends en ervaringen in het uitgaansleven.

De aanpak van huiselijk geweld valt voornamelijk onder het programma Maatschappelijke Ondersteuning. Vanuit het programma Veiligheid passen we de maatregel van tijdelijk huisverbod toe. In 2016 zijn 51 huisverboden opgelegd.

Utrecht neemt samen met politie en OM deel aan het landelijke programma Veilige Publieke Taak (VPT), waarbij geweld tegen personen met een publieke taak wordt afgedaan met lik op stuk beleid. In 2016 hebben, in navolging van corporatie Bo-ex, de overige Utrechtse corporaties het convenant Veilige Publieke Taak ondertekend. In 2016 heeft de politie 318 misdrijven geregistreerd. Dit zijn alle strafbare feiten VPT, waarbij niet noodzakelijkerwijs in alle gevallen aangifte hoeft te zijn gedaan.

Er is een onderzoek uitgevoerd naar de positie van slachtoffers van HIC-delicten. De aanbevelingen worden in 2017 uitgewerkt in een concreet plan van aanpak.

Utrecht telde eind 2016 in totaal veertien problematische jeugdgroepen. Eind 2014 en 2015 waren dit er respectievelijk vijftien en dertien. In deze veertien groepen zitten zo’n 164 jongeren. Eind 2015 waren dat er nog 137.

Na een daling van het gemiddeld aantal jongeren per groep, zien we de laatste jaren weer een lichte stijging. Deze stijging is toe te schrijven aan met name drie nieuwe groepen die dit jaar in beeld gekomen zijn. Binnen de bestaande groepen zien we juist een afname van het aantal leden per groep.
De gemiddelde leeftijd per groep is achttien en een half jaar. Tussen bestaande en nieuwe groepen zit hierbij een behoorlijk verschil. Bij in 2016 ontstane groepen is de gemiddelde leeftijd zeventien komma acht jaar en bij bestaande groepen is dat negentien en een half jaar. We spreken over jongeren in een jeugdgroep. We bedoelen hiermee zowel jongeren (volgens de Jeugdwet tot achttien jaar) als jongvolwassenen (volgens de landelijke systematiek en politieregistratie tot 23 jaar). In een klein aantal gevallen behoren zelfs volwassenen ouder dan 23 jaar tot een jeugdgroep. Leidend hierbij is dat zij echt tot de groep behoren en meegenomen worden in de integrale aanpak.

Voor alle groepen is een aanpak in uitvoering gericht op het individu, een aanpak gericht op de groep als geheel en op het domein. Alle jongeren die gezien worden in een problematische jeugdgroep worden hierover geïnformeerd door middel van een brief. Ook ouders van thuiswonende jongeren krijgen zo’n brief. In veel gevallen is de brief aanleiding geweest voor gesprekken met ouders. Het jongerenwerk heeft in 2016 zo'n 118 oudergesprekken gevoerd, vaak samen met de wijkagent.

Zeven jongeren uit een problematische jeugdgroep hebben in 2016 een gebiedsverbod opgelegd gekregen. Daarnaast hebben nog vier jongeren een onderling contactverbod opgelegd gekregen. Met een gebieds- en/of contactverbod kan het onderlinge verband in een groep duurzaam worden ontwricht, waardoor de groep uit elkaar valt.  

Bijna driekwart van de Top X’ers was in 2016 jonger dan 24 jaar. Op de kopstukken van problematische jeugdgroepen, HIC-plegers, jeugdige veelplegers en personen die acute maatschappelijke problemen veroorzaakten werden de krachten van de verschillende partijen uit het Veiligheidshuis (zoals politie, Openbaar Ministerie, reclassering, SAVE, Raad voor de Kinderbescherming, gemeente) gebundeld. Er zijn zowel justitiële als zorginterventies ingezet om recidive te verminderen en perspectief te bieden.

De samenwerking van gemeente, politie, JoU (Jongerenwerk Utrecht) en buurtteams is in 2016 geïntensiveerd. Partijen werken nu met korte lijnen samen in de wijken en reageren snel op zorgsignalen waarbij het Buurtteam door de Politie of JoU wordt geïntroduceerd bij gezinnen. REGI voerde het dagbestedingsaanbod uit.

Met name in de intensivering van de samenwerking tussen de buurtteamorganisaties, SAVE, 3RO (de reclasseringsorganisaties) en andere organisaties op het raakvlak van zorg en veiligheid is geïnvesteerd.
Sinds 2008 zetten wij de aanpak ernstig overlastgevende gezinnen (EOG) in. In 2016 werd deze aanpak vier keer ingezet. Doel is met zorg en hulpverlening, en een drang- of dwangkader, de criminaliteit en het probleemgedrag van de gezinsleden te verminderen en een veilig opvoed- en ontwikkelklimaat te creëren.

Zie verder Programma Jeugd, prestatiedoelstelling 2.3.1.

In 2016 hebben alle wijken hun wijkveiligheidsplan uitgevoerd. In het wijkveiligheidsplan staan de doelstellingen per wijk en de acties om de doelstellingen en ambities op bijvoorbeeld het gebied van woninginbraak en jongerenoverlast in de betreffende wijk te behalen.

In 2016 is in elke wijk het actieplan fietsdiefstal uitgevoerd. De aanpak van de gemeente bestond uit preventieve acties waaronder graveeracties, confronterende voorlichting op hotspots en diverse communicatiecampagnes waaronder het Lichte dagen offensief en intensief gebruik van sociale media waaronder Facebook en Twitter. Ook zijn we gestart met een publiek private samenwerking om een innovatieve aanpak te ontwikkelen waarin we de fiets met de digitale wereld verbinden. Om autokraak tegen te gaan is de aanpak op hotspots vernieuwd met de invoering van nieuw landelijk communicatiemateriaal gericht op gedragsbeïnvloeding. Het collectief toegangsverbod tot parkeergarages van autokrakers is samen met de particuliere garagehouders en politie uitgevoerd.

Ondernemers, politie, brandweer, gemeente en andere instellingen werkten in veel gebieden intensief samen aan een schoon, heel en veilig gebied. Het merendeel werkte samen conform de KVO-methodiek. In 2016 waren er 34 KVO-gebieden: vijftien daarvan zijn opnieuw KVO-gecertificeerd, één gehercertificeerd en er is één KVO-gebied bijgekomen.

Professionele veiligheidspartners, bewoners en ondernemers werken in de wijken intensief samen, bijvoorbeeld in de vorm van beheergroepen rondom hostels voor verslaafden en nachtopvang, parken of bijzondere plekken (zoals tegenover de Munt in de wijk West), met behulp van Whatsapp-groepen, buurtgerelateerde Facebookgroepen en belcirkels tussen bewoners. In 2016 zijn bewoners opgeroepen om ook deel te nemen aan het landelijke Burgernet.

In 2016 zijn vele bewonersavonden gehouden, bijvoorbeeld over overlastproblematiek en de opvang van vluchtelingen. In het kader van de aanpak van radicalisering zijn de banden met de ‘bondgenoten’ verder aangehaald.

De gemeente is voorzitter van de in 2016 opgerichte Districtelijke Integrale Stuurploeg, waar in RIEC-verband (Regionaal Inlichtingen- en ExpertiseCentrum) casuïstiek wordt behandeld. De samenwerking met de RIEC-partners is geïntensiveerd en de informatiepositie van de gemeente is verbeterd. Steeds vaker worden criminelen, netwerken en structuren met behulp van strafrecht, bestuursrecht en fiscaal recht aangepakt. De intensievere samenwerking geldt zowel op lokaal, regionaal als landelijk niveau.

Raamprostitutie/mensenhandel
Op 26 april heeft de Raad van State uitspraak gedaan in het hoger beroep van Wegra tegen de intrekking van de vergunningen voor de ramen aan het Zandpad en de Hardebollenstraat.
De RvS acht het hoger beroep ongegrond. De Raad van State concludeert dat de organisatie van Wegra er niet op was ingericht om adequaat op te treden en informatie te delen. Er was sprake van onvoldoende toezicht. De gemeente mocht concluderen dat er onvoldoende vertrouwen in Wegra bestond om aannemelijk te achten dat er in de toekomst geen mensenhandel zou plaatsvinden.

Op basis van een studie naar overlast rond het Zandpad en in nauw overleg met omwonenden en alle betrokken partijen, is een beheer- en handhavingsplan opgesteld voor het Nieuwe Zandpad zodat het op en om de zone schoon, heel en veilig blijft. Dit plan omvat onder andere een ontwerp van de openbare ruimte, een heldere klachtenregeling, een handhavingsplan, een aanpak voor monitoring van overlast en een passende overlegstructuur. Dit beheerplan moet nog worden vastgesteld door de gemeenteraad.
Verder is een klankbordgroep van sekswerkers opgericht zodat deze ook blijvend hun stem kunnen inbrengen in de ontwikkeling en uitvoering van het Nieuwe Zandpad. De gemeente heeft aan de Tussenvoorziening (die op het Zandpad een rol heeft in de hulp-en dienstverlening aan sekswerkers) gevraagd om dit initiatief te faciliteren.

In de zomer van 2016 is vastgoedontwikkelaar Beja Beheer B.V. in een tenderprocedure geselecteerd om het Nieuwe Zandpad te realiseren. Bij de selectie is gekeken naar de mate waarin het plan bijdraagt aan transparante raamprostitutie, naar de ruimtelijke kwaliteit en naar de financiële onderbouwing. Met het ondertekende contract voor de huur van de grond en de bouw van de werkruimten, de inwerkingtreding van het bestemmingsplan en het op korte termijn publiceren van de aanvraag voor de omgevingsvergunning was er voldoende zekerheid om de grondbouwrijp te gaan maken, onder andere door het vellen van de benodigde bomen. De selectie was onder voorbehoud van het nog te doorlopen BIBOB onderzoek. Begin 2017 moesten wij op grond van de uitkomsten van het BIBOB onderzoek de contracten met BeJa ontbinden. Daarop zijn wij gesprekken gestart met Non Nobis (de tweede uit de tenderprocedure) en hebben wij parallel andere geïnteresseerden uit de tenderprocedure benaderd.

Bestuurlijke maatregelen raamprostitutie en straatprostitutie (tippelzone Europalaan)
Ten aanzien van de vergunningen voor de tippelzone is in 2016 één vergunning ingetrokken en is er één geweigerd op basis van aanwijzingen van slachtofferschap mensenhandel.

Om de zelfredzaamheid te versterken en tijdig te kunnen reageren op signalen van mensenhandel wordt bezien of registratie van sekswerkers die in de raamprostitutie willen werken kan worden aangescherpt. De eventueel aangescherpte regeling ligt ter beoordeling bij de  de Autoriteit Persoonsgegevens.

Hennepteelt/drugs

In 2016 zijn 91 hennepkwekerijen en -drogerijen opgerold. In 2015 waren dit er 86. Daarnaast is één XTC-laboratorium ontruimd. In 2016 zijn vier panden gesloten op grond van artikel 13b Opiumwet: twee woningen, één bedrijfspand en één garagebox.

Bibob

In 2016 zijn 47 Bibob-onderzoeken in behandeling geweest, waarvan er 34 zijn afgerond en op 31 december 2016 nog dertien in behandeling waren. Van de 34 afgeronde dossiers hadden er negentien betrekking op horeca, negen op seksinrichtingen en zes op coffeeshops. Van de dossiers die nog in behandeling zijn hebben er acht betrekking op horeca, één op een WABO-vergunning, twee op een vastgoedtransactie, één op vergunningen in de zin van de Huisvestingswet en één op een seksinrichting. Daarnaast zijn er negentien vooronderzoeken afgerond. Eén vooronderzoek is nog in behandeling. Het aantal afgeronde Bibob-onderzoeken in 2016 ligt fors hoger dan aanvankelijk begroot (negentien) als gevolg van uitbreiding van onderzoekscapaciteit door incidenteel extra budget en door procesoptimalisatie.

Door het delen van informatie met de politie en onze andere RIEC-partners is de noodzaak zichtbaar geworden om fraude met en misbruik van vastgoed te bestrijden. Misbruik van vastgoed door huisjesmelkers gaat vaak samen met illegale prostitutie, illegaal gokken, illegale hennepteelt en uitbuiting van arbeidsmigranten. De projectaanpak maakt werk van relatiescans, scans op panden en casuïstiek, Bibob-onderzoek en de inzet van innovatieve handhavingsinstrumenten en -interventies. Met actief toezicht, integrale inspecties, dwangsommen en bestuurlijke boetes sanctioneren wij misbruik en leggen we de basis voor informatie-uitwisseling en interventies door samenwerkingspartners.

Coffeeshops
Het lokale coffeeshopbeleid is uitgevoerd. Dit beleid is gericht om het evenwicht tussen vraag en (kleinschalig) aanbod te bewaren, waardoor de verkoop via niet-gedoogde verkooppunten is bestreden.
In 2016 is één nieuwe coffeeshop (Laan van Nieuw Guinea) geopend, waarvoor in 2015 reeds een gedoogverklaring was verleend. Eén aanvraag heeft geleid tot het verlenen van een omgevingsvergunning waarbij tevens uitzicht is op het verlenen van een exploitatievergunning en gedoogverklaring.

Met de exploitanten van de coffeeshops is in 2016 een periodiek overleg gestart. Dit overleg heeft driemaal plaatsgevonden en onder meer geleid tot verduidelijking en versoepeling van het handhavingsbeleid ten aanzien van coffeeshops en het beleid voor het vestigen van coffeeshops. Deze aanpassingen zullen in 2017 in werking treden.

Gebiedsgerichte integrale aanpakken
In 2016 werd gewerkt aan de gebiedsgerichte aanpakken op de kop van Lombok en de Amsterdamsestraatweg. Daar is ook de Versnelling Overvecht bijgekomen. Al de gebiedsgerichte aanpakken krijgen vorm samen met bewoners en ondernemers.

De Versnelling Overvecht heeft een pijler ‘Veiligheid' die bestaat uit: aanpak jeugdgroepen, speciale BOA’s voor Overvecht, meer inzet op het voorkomen van polarisatie en radicalisering en de aanpak van ondermijnende criminaliteit. Bij al deze onderdelen wordt intensief samengewerkt met politie, OM en tal van professionals in de wijk.

In Lombok-Oost concentreert zowel de overlast als de aanpak zich op rommel en afval op straat, gevaarlijk verkeer en onveilig parkeren, overlastgevend gedrag (van jongeren) op straat en drugsgebruik en drugshandel.

Naar aanleiding van de bekladding van een woning heeft in Sterrenwijk in 2016 een aantal gesprekken en bijeenkomsten met bewoners en leden van het college plaatsgevonden. Onderwerpen die sterk leven in deze buurt zijn onder andere wonen/woningtoewijzing, speeltuin/ jongeren- en welzijnswerk en buurthuis Sterrenzicht. Ook in februari 2017 vond nog een gesprek met bewoners plaats.

Op de Amsterdamsestraatweg is de overlasttelefoon gestart waardoor ondernemers en bewoners direct meldingen kunnen doen bij de meldkamer van Toezicht en handhaving openbare ruimte (THOR). Voor een deel van de Amsterdamsestraatweg zijn collectieve sluitingstijden voor horeca en dienstverlening ingevoerd. De eerste ervaringen daarmee zijn positief.

De aanpak van de Breedstraatbuurt is in een lichtere vorm voortgezet.

Mogelijke incidenten en crises zijn voorkomen door vroegtijdig signaleren en door het treffen van passende maatregelen. Branden werden bestreden en bij incidenten en ongevallen werd hulp verleend.

In 2016 hebben drie GRIP 1 incidenten plaatsgevonden. Hierbij was twee keer sprake van een grote brand in een bedrijfspand en één keer van een brand in een studentenflat. Met de Veiligheidsregio Utrecht (VRU), politie en andere partners is door middel van planvorming, opleiding, training en oefeningen voorbereid op mogelijke crises. In 2016 zijn de incidentbestrijdingsplannen voor de Leidsche Rijn- en Stadsbaantunnel, Conventionele Explosieven en Terrorismegevolgbestrijding vastgesteld. Het dreigingsniveau voor terroristische aanslagen is in Nederland nog steeds substantieel. Vanwege de ontwikkelingen in omliggende landen is wederom ingezet op de voorbereiding op terrorisme door middel van planvorming en opleidingen, trainingen en oefeningen.

In 2016 is het Beleidsplan 2016-2019 van de Veiligheidsregio Utrecht (VRU) vastgesteld. Dit Beleidsplan kent drie hoofdthema’s:
1. Verdiepen van verbindingen: verbindingen met alle samenwerkingspartners worden verdiept. Leren van elkaar maakt hier deel vanuit. De samenwerking met andere veiligheidsregio’s wordt geïntensiveerd
2. Risico’s en veiligheidsbewustzijn: de beweging van repressie naar preventie wordt geïntensiveerd, onder andere door het programma stimulerende preventie
3. Informatieautoriteit: beschikbare informatie wordt slim gekoppeld en de juiste informatie wordt snel beschikbaar gesteld.

Het algemeen bestuur van de VRU heeft in november beleid voor repressieve huisvesting vastgesteld. Dit betekent voor Utrecht dat er geen eigendomsoverdracht plaatsvindt (de gemeente blijft eigenaar van de kazernes) en dat de gemeente verantwoordelijk blijft voor onderhoud en exploitatie van de kazernes. De situatie in de gemeente Utrecht ten aanzien van repressieve huisvesting blijft hierdoor ongewijzigd. In 2017 zal dit beleid regionaal worden uitgevoerd.